آیت الله العظمی میرزا علی آقا فلسفی
آیتالله العظمی آقای حاج میرزا علی آقا فلسفی تنکابنی رضوان الله علیه(1299-1384 ه.ش مطابق با 1339-1427ه.ق.)
عالم ربانی، فقیه محقق و اصولی مدقق، آیتالله حاج میرزا علی آقا فلسفی در ربیع الثانی 1339ق/ 1299ش در تهران به دنیا آمد.
ایشان چهارمین فرزند پسر خانواده، پس از حاج شیخ ابوالقاسم، حاج شیخ محمدتقی و مرتضی بود که با تولدش چشم همگان را روشن ساخت. پدرش آیتالله حاج شیخ محمدرضا تنکابنی(1282-1385ه.ق) فرزند شیخ محمد واعظ تنکابنی، از علمای برجسته تهران بود. مرحوم حاج شیخ محمدرضا تنکابنی شش سال از محضر فقهی آیتالله حاج شیخ حبیب الله رشتی استفاده کرد و سالیانی در مجلس درس اصول فقه آیتالله شیخ محمدکاظم آخوند خراسانی، فقه آیتالله سیّد کاظم یزدی و اخلاق و سلوک آیتالله حاج ملا حسینقلی همدانی بهرهمند گردید. ایشان تقریرات قابل توجهی از اساتید خود داشت و از همین رو، وی عالمی جامع و مورد توجه خاص و عام بود. آیتالله حاج میرزا هاشم آملی و آیتالله آخوند ملاعلی همدانی از شاگردان ایشان بودند.
کودکی آیتالله فلسفی در تهران گذشت و پس از گذراندن مکتبخانه، در حدود یازده سالگی تحصیل علوم اسلامی را آغاز کرد. دروس مقدمات را نزد برادر ارشد خویش، حاج شیخ ابوالقاسم، شیخ حسین نوائی، سیّد محمدحسین بروجردی و سیّد محمد قصیر به پایان برد. سپس دروس سطح، لمعه، رسائل، مکاسب و کفایه را نزد اساتید آن سامان و بیشتر از همه نزد پدر خود فرا گرفت. سال 1324ش با اتمام کامل دوره سطح در تهران در حالی که 25 سال داشت بار سفر به عتبات بست و در مدرسه سیّد محمدکاظم یزدی در نجف رحل اقامت افکند و تا سال 1340ش در آن دیار تحصیل و تدریس پرداخت.
ایشان پس از ارزیابی دروس تعدادی از بزرگان فقه و اصول نجف، نخست در درس آیتالله شیخ محمدعلی کاظمینی، از برجستهترین شاگردان آیتالله نائینی شرکت جست. پس از فوت استاد، مدت کوتاهی به درس آیتالله سیّد ابوالحسن اصفهانی و آن گاه در درس فقه و اصول آیتالله سیّد ابوالقاسم خویی شرکت کرد. وی دو دوره کامل اصول فقه و ابواب متعددی از فقه را در محضر ایشان آموخت و در جلسه استفتاء آیتالله خویی در تعلیق بر عروه الوثقی و وسیله النجاه نیز عضویت داشت.
در سال 1340ش جمعی از متدینین تهران نامههایی را به آیات عظام حکیم و خویی فرستادند تا از آیتالله فلسفی بخواهند به دیار خود باز گردد و اقامه جماعت در مسجد لرزاده میدان خراسان را پس از مرحوم حاج شیخ علیاکبر برهان به عهده بگیرد. در تهران علاوه بر اقامه جماعت در مسجد لرزاده، به تدریس دروس خارج برای حوزویان و به وعظ و تعلیم معارف اسلامی برای عموم مردم پرداخت.
آیتالله فلسفی در حدود سال 1350ه.ش به درخواست مرحوم آیتالله میلانی ابتدا مدتی کوتاه و سپس به صورت دائمی به اقامت در جوار عالم آل محمد امام علی بن موسی الرضا علیهالسلام و تدریس در حوزه علمیه مشهد مصمم گردید. این تصمیم مورد استقبال علما قرار گرفت و بلافاصله دروس خارج ایشان به یکی از پررونقترین دروس فقه و اصول این حوزه مبدل شد. ایشان در دهه پنجاه شمسی، از ارکان حوزه علمیه مشهد در حمایت از انقلاب اسلامی بود و پس از پیروزی این انقلاب شکوهمند، به انتخاب مردم از استان خراسان به همراه جمعی دیگر از بزرگان حوزه، به عنوان عضو مجلس خبرگان قانون اساسی در مراحل تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرکت جست.
ایشان به هیچ کاری تا از درستی و بایستگی آن مطمئن نمیشد، اقدام نمیکرد. در عین حال آنجا که پای تکلیف و مسئولیت در میان بود، وارد میدان میشد. سرانجام ایشان در عصر هشتم محرم، به دلیل سکته قلبی در بیمارستان تخصصی جوادالائمه بستری گردید و ساعتی پیش از اذان ظهر تاسوعای حسینی 1427ق/ 19 بهمن 1384ش به ملکوت حق پیوست. نماز بر پیکر ایشان به امامت آیتالله وحید خراسانی در صحن آزادی خوانده شد و آنگاه در جوار لطف حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیهالسلام در رواق دارالسرور آرمید.